Raila Amkosoa Ruto kwa Agizo la Kupiga Risasi Waandamanaji

Aliyekuwa Waziri Mkuu wa Kenya na kiongozi wa chama cha ODM, Raila Odinga, ametoa kauli kali ya kukosoa agizo la Rais William Ruto alilolitoa kwa maafisa wa polisi kuhusu kupiga risasi waandamanaji. Kauli hiyo ya Raila ilitolewa Ijumaa, Julai 11, 2025, siku mbili baada ya Rais Ruto kutoa agizo hilo kwenye hafla ya hadhara jijini Nairobi.

Katika taarifa yake, Raila alisema kuwa maagizo yoyote yanayoruhusu polisi kuwapiga risasi raia, kuwalemaza, kuwasumbua au hata kuwatisha ni kinyume cha sheria na haki za binadamu. Alisisitiza kwamba serikali inapaswa kuzingatia utawala wa sheria na sio kutumia nguvu kupita kiasi dhidi ya raia wake, hata pale ambapo baadhi yao wanatuhumiwa kuvunja sheria.

"Katika maandamano au mazingira yoyote yanayohitaji utekelezwaji wa sheria, maagizo ya kupiga risasi raia, kuwalemaza, kuwasumbua au kuwashtua ni makosa," alisema Raila. "Kama nchi, ni lazima wakati wote tuchague Utawala wa Sheria na taratibu zinazofaa na kukataa jaribu la kuwapa polisi mamlaka yasiyo halali ya kuua raia, hata pale raia wanapoonekana kuwa wamevunja sheria."

Raila aliendelea kutoa wito kwa serikali kushughulikia machafuko au uhalifu kupitia njia za kisheria kwa kuwakamata wahusika na kuwafikisha mahakamani badala ya kutumia nguvu za kijeshi au kupiga risasi. Alisema kuwa hatua hiyo ingehifadhi utu wa raia na kuonyesha kuwa serikali inazingatia haki na sheria.

"Natoa wito kwa serikali kutumia vyombo vya sheria vilivyopo ili kuhakikisha wanaokiuka sheria wanachukuliwa hatua. Kuwakamata na kuwafikisha mahakamani ni njia sahihi badala ya kutumia risasi," aliongeza Raila.

Kauli hiyo ya Raila ilijibu moja kwa moja hotuba ya Rais Ruto ya Julai 9, 2025, ambapo Rais alionekana mwenye hasira na alielekeza maafisa wa usalama kuwatumia nguvu waandamanaji waliohusika na vurugu na uharibifu wa mali. Ruto alieleza kuwa watu wanaochochea machafuko na kuvuruga amani ya nchi hawatavumiliwa tena.

"Watu wanaochoma mali ya watu wengine, wanapaswa kupigwa risasi miguuni. Si kuwaua, bali miguu yao ivunjike, waende hospitalini, halafu mahakamani," alisema Ruto. "Nimevumilia watu wanaotaka kubadilisha serikali kwa njia zisizo za kikatiba... lakini sasa inatosha."

Kauli hiyo ya Rais imeibua taharuki miongoni mwa makundi ya kutetea haki za binadamu, wanasiasa wa upinzani, na hata baadhi ya washirika wa serikali. Wengi wameitaka serikali kushughulikia maandamano kwa njia za kidemokrasia na za kisheria, bila kukiuka haki za raia.

Katika maandamano ya Saba Saba yaliyofanyika Julai 7, 2025, nchi ilishuhudia machafuko makubwa, ambapo ripoti zinasema watu wasiopungua 31 waliuawa, wengine kadhaa kujeruhiwa, na zaidi ya 500 kukamatwa. Tukio hilo limezua hisia kali ndani na nje ya nchi, huku mashirika ya kimataifa yakielezea wasiwasi juu ya matumizi ya nguvu kupita kiasi na ukiukwaji wa haki za binadamu.

Kauli ya Raila Odinga inaongeza shinikizo kwa serikali ya Ruto kutathmini upya mbinu zake za kushughulikia maandamano na kuimarisha utawala wa sheria. Aidha, inatilia mkazo umuhimu wa kulinda maisha ya raia na kuhakikisha haki inatendeka kwa njia halali.

Katika taifa linalozingatia demokrasia, viongozi wa kisiasa wanatarajiwa kutoa mwelekeo wa kuheshimu katiba, kuepuka uchochezi wa matumizi ya nguvu, na kuwalinda raia bila upendeleo. Kauli za viongozi wakuu kama Rais na Raila zina uzito mkubwa katika kuelekeza taifa kwenye mshikamano au migawanyiko, hivyo zinapaswa kutolewa kwa tahadhari kubwa na kwa kuzingatia maslahi ya kitaifa.