Wajue Washindani wa Prof. Janabi Kinyang'anyiro Nafasi ya Mkurugenzi wa Kanda ya Afrika wa WHO

Mmoja wa wataalamu wakubwa wa afya nchini , Profesa Mohamed Janabi, anawania nafasi ya Mkurugenzi wa Kanda ya Afrika wa Shirika la Afya Duniani (WHO), baada ya kupendekezwa na nchi yake. 

Prof. Janabi, ambaye ni Mkurugenzi Mtendaji wa Hospitali ya Taifa Muhimbili (MNH), ni miongoni mwa wagombea watano, na majina yao yatapigiwa kura kwenye mchakato wa uchaguzi utakaofanyika Mei 18, 2025. Hii ni nafasi ya kipekee, kwani ni ya kuamua hatma ya afya barani Afrika, ikizingatiwa nafasi hii inatokea baada ya kifo cha ghafla cha aliyekuwa Mkurugenzi Mteule wa Kanda ya Afrika, Dk. Faustine Ndugulile, waziri wa zamani wa afya Tanzania, mnamo Novemba 2024.

Uchambuzi wa Wagombea wa Nafasi Hii

Prof. Mohamed Janabi (Tanzania)

Prof. Janabi ni mgombea pekee kutoka nchi za Kusini mwa Jangwa la Sahara, huku wagombea wengine wakiwa kutoka Afrika Magharibi. 

Akiwa ni mtaalamu mwenye uzoefu wa zaidi ya miaka 20 katika nyanja ya afya, Prof. Janabi amekuwa Mkurugenzi Mtendaji wa Hospitali ya Taifa Muhimbili (MNH) tangu mwaka 2022. 

Aidha, anahusishwa na mafanikio makubwa katika sekta ya afya nchini Tanzania, ambapo amekuwa mchango mkubwa katika uongozi wa hospitali hiyo na pia amekuwa mshauri wa Rais Samia Suluhu Hassan katika masuala ya afya.

Kando na kuwa Daktari Mkuu wa Rais Mstaafu Dk. Jakaya Kikwete, Prof. Janabi pia ni Mhadhiri wa Chuo Kikuu cha Sayansi na Tiba Shirikishi Muhimbili (MUHAS) na ameandika machapisho zaidi ya 80 kwenye utafiti na tiba. 

Hali hii inamfanya kuwa na sifa nzuri ya kitaaluma na uzoefu mkubwa katika uongozi wa sekta ya afya. Katika kusema kuhusu dhamira yake, Prof. Janabi anasema:

"Nahitaji kutumia uzoefu wangu katika sekta ya afya na uongozi ili kuleta mabadiliko chanya kwa afya ya wananchi wa Afrika, hasa kwenye utoaji wa huduma bora na upatikanaji wa huduma za afya kwa wote."

Moustafa Mijiyawa (Togo)

Moustafa Mijiyawa ni miongoni mwa wagombea wakubwa wanaoonekana kuwa tishio kwa Prof. Janabi katika kinyang'anyiro cha nafasi hii. 

Mijiyawa aliwahi kuwa Waziri wa Afya wa Togo kuanzia 2015 hadi 2024 na pia ni daktari wa magonjwa ya baridi yabisi mwenye uzoefu wa zaidi ya miaka 30. Ana mafanikio katika elimu ya matibabu na ameongoza Shule ya Kitaifa ya Wasaidizi wa Matibabu huko Lomé kwa zaidi ya miaka 20. 

Uzoefu wake katika afya ya umma na utawala unamfanya kuwa na mvuto mkubwa katika jamii ya kimataifa.

Mijiyawa alisema:

"Afrika inahitaji viongozi watakaoshirikiana na kila mmoja ili kuleta mabadiliko ya kudumu katika sekta ya afya, na mimi ni tayari kutoa mchango wangu kwa ajili ya maono haya."

Dkt. Boureima Hama Sambo (Niger)

Dkt. Sambo ni mtafiti na msomi maarufu anayejulikana kwa mchango wake kwenye masuala ya afya ya umma, hasa kuhusu magonjwa ya kuambukiza barani Afrika. 

Akiwa na uzoefu mkubwa katika mashirika ya kimataifa kama WHO, amekuwa sehemu ya tafiti nyingi zinazohusiana na mifumo ya magonjwa ya mlipuko barani Afrika. 

Hata hivyo, licha ya sifa zake, Dkt. Sambo alibwagwa katika uchaguzi wa kinyang'anyiro kilichopita, akishindwa na Dk. Faustine Ndugulile.

Mohamed Lamine Dramé (Guinea)

Mohamed Lamine Dramé ni mtaalamu na mchambuzi wa afya ya umma mwenye uzoefu mkubwa wa kimataifa. Ana shahada ya Uzamivu katika Siasa za Afya na Afya ya Kimataifa, na ameweza kufanya kazi na mashirika ya kimataifa kama WHO na GAVI. 

Pia, ameongoza shughuli za usimamizi wa afya na amehusika katika utafiti kuhusu mifumo ya afya barani Afrika. 

Uzoefu wake unakamilishwa na ushirikiano wake na vyuo vikuu na taasisi mbalimbali duniani. 

Kazi yake katika mashirika ya kimataifa na ushirikiano wa kimataifa unamfanya kuwa na mtindo wa utawala unaovutia wataalamu wa afya duniani kote.

Lamine Dramé alisema:

"Mimi ni mtaalamu ambaye nimejizatiti katika utafiti na uongozi wa afya, na ningependa kuleta mabadiliko katika sekta ya afya barani Afrika kupitia kushirikiana na wadau mbalimbali."

Dr N'da Konan

​​​​​​​Michel YAO

Dk. N'Da Konan Michel Yao ni mtafiti mashuhuri na msomi anayejulikana kwa mchango wake mkubwa kwenye afya ya umma, haswa katika muktadha wa magonjwa ya kuambukiza barani Afrika. Utaalam wake unatiliwa mkazo na ushirikiano wake kwenye shughuli za mashirika mashuhuri, likiwemo Shirika la Afya Duniani (WHO), ambako alihudumu katika makao makuu nchini Uswizi na Ofisi ya Kanda ya Afrika nchini Kongo.

Machapisho yake mashuhuri ya kitafiti ni pamoja na uchanganuzi wa kina wa magonjwa ya mlipuko katika kanda ya Afrika ya WHO, ambayo hutoa maarifa muhimu juu ya mifumo na athari za majanga kama haya ya kiafya.

Mtafiti huyo pia alibwagwa na Ndugulile katika kinyang'anyiro kilichopita.

Changamoto Zilizopo Katika Uchaguzi

Uchaguzi wa Mkurugenzi wa Kanda ya Afrika wa WHO ni mchakato wa kisiasa na kiutawala unaohitaji ushirikiano wa nchi mbalimbali za Afrika. 

Ingawa kura ya siri inahusisha maamuzi ya kamati ya kanda ya WHO, ni dhahiri kwamba utaalamu wa wagombea, uzoefu wao katika uongozi wa afya, na ushawishi wao katika jamii ya kimataifa zitakuwa na athari kubwa kwenye matokeo ya uchaguzi. 

Kwa Prof. Janabi, kutoka Tanzania, kutakuwa na changamoto ya kutafuta ushirikiano wa nchi nyingine ili kushinda kwa kura, licha ya sifa zake kubwa.

Mchakato huu pia una umuhimu mkubwa kwa afya ya Afrika, kwani nafasi ya Mkurugenzi wa Kanda ina jukumu muhimu la kuongoza na kusimamia juhudi za WHO katika kuboresha afya za watu wa Afrika, kupambana na magonjwa ya milipuko, na kuongeza upatikanaji wa huduma za afya kwa wananchi wa kanda hiyo.

Kwa ujumla, ingawa sifa za Prof. Janabi ni kubwa na zina nguvu, ushindani kutoka kwa wagombea kutoka Afrika Magharibi, hasa Moustafa Mijiyawa, utatoa changamoto kubwa. 

Hata hivyo, uwezo wa Prof. Janabi kuungana na wadau na kutumia mifumo ya afya inayofaa unaweza kumsaidia kumvutia wapiga kura.